Bez - lilak pospolity (Syringa) Miss Ellen Willmott sadzonka

Syringa vulgaris - wspaniała grupa krzewów kwitnących wiosną  o niezwykłych walorach dekoracyjnych. Choć pochodzą z Bałkanów, traktujemy je jak swojskie rośliny właściwe dla naszego klimatu i krajobrazu. Właściwa nazwa to lilak łac. syringa, a bez choć jego nazwa utarła się dla krzewu o wiechowatych, fioletowych lub białych kwiatach, dotyczy właciwie bzów czarnych, łac. sambucus. Jednak trudno pozbyć się zwyczaju zamiennego stosowania nazwy bez dla obu gatunków,choć pochodzą z bardzo różnych rodzin.

Lilaki niegdyś popularne w babcinych ogrodach, teraz powracają ponownie do łask. Nasza szkółka posiada bogata ofertę odmian lilaków, aby dać wybór klientom i pokazać różnorodność odmian. Niektóre z nich - zwłaszcza odmiany rosyjskie niemal uległy zapomnieniu - dlatego staramy się przywrócić ich rangę, bo są tego warte. W naszej ofercie mamy sadzonki lilaków w różnych rozmiarach, aby każdy klient mógł wybrać coś dla siebie. Dzikie rosną nawet do 5-6 metrów, ale odmianowe do ok. 4 m. Lilaki są zwykle gęsto rozkrzewione, gęste. Bardzo dobrze znoszą przycianie. Nie chorują i nie dokuczają im szkodniki. Podczas upalnych, ubogich w deszcz letnich miesięcy liście mogą przywiędnąć, jednak pierwszy obfity deszcz, liście ponownie odzyskają wigor.

lilaki (bzy) - zastosowanie

Lilaki mają wiele zastosowań w naszych ogrodach. Ich rozmaitość sprawia, że moga rosnąć naprawdę wszędzie. Niewielkie odmiany mayerii (Palibin, Pink Perfume) nadają się nawet do małych ogrodów. Odmiany większe (vulgaris) mogą być żywopłotem, ochroną przeciw wiatrom, ale przede wszystkim niezwykłym tłem i zieloną ścianą dla innych niższych krzewów o kolorowych liściach, takich jak klony palmowe, kiścienie, fotergille, krzewuszki. Lilaki stanowią doskonałe tło krajobrazowe ogrodu. Obok można posadzić inne krzewy ozdobne: pęcherznice, kaliny, derenie wszelkiej maści, hortensje bukietowe oraz hortensje ogrodowe a takze całą paletę bylin.

Duża rozpiętość kolorów i kształtów kwiatów oraz rozmaitość zapachów prowokuje do kompletowania całych kolekcji lilaków. Do czego szczerze namiawiamy, szczególnie, że niektóre zakwitają wcześniej, inne nieco później. Dzięi temu dłużej możemy się nimi cieszyć.
Lilaki możemy sadzić w ogrodach naturalnych, wiejskich w stylu angielskim a także wszelkich mieszanych. Ponadto lilaki sprawdzają się jako krzewy do nasadzeń parkowych, miejskich - przy ulicach (dobrze znoszą zanieczyszczenia powietrza), na osiedlach, np. mogą być skutecznym parawanem dla śmietników i mało ozdbnych murków. Są doskonałymi żywopłotami.  Te krzewy ozdobne o pachnących kwiatach chętnie sadzone są na cmentarzach. Uroczo wyglądają posadzone przy altanach, domkach letniskowych. Sprawdzą się przy kurnikach, kojcach dla psów, stanowiąc barierę przed wiatrem i osłonę przed palącym słońcem. Planując nasadzenie pamiętajmy o miejscach, w których lubimy przesiadywać naławkach lub przy stole, by móc rokoszować się niepowtarzalnym aromatem kwiatów.
Bzy-lilaki nadają się do wysadzania w miejscach, gdzie teren może się osuwać, np, z takiego powodu, że jest piaszczyste. Dzięki gęstemu systemowi korzeniowemu, zbudowanemu z licznych, cienkich korzeni oraz odrostom korzeniowym i odroślom wyrastającym z pędów podziemnych nad powierzchnię gleby, wiążą lotny piasek i zapobiegają jego przenoszeniu się. Bzy wzmocnią krawędzie skarpy, szczególnie jeśli zbocze jest strome i może się wypłukać lub osunąć.
Niektóre gatunki roślin ozdobnych w naszych ogrodach wymagają miejsc zacisznych. Warto wówczas pomyśleć o obsadzeniu granic działki, ogrodu, rabaty właśnie lilakami. Będą stanowić świetną barierę dla roślin takich jak: róże, magnolie, kielichowce.
Lilaki mają nie tylko piękne kwiaty. Ich sercowate, soczysto zielone liście są również bardzo ładne.  
Pachnące kiście majowych kwiatów są wspaniałą ozdobą stołów. Po ścięciu trzeba natychmiast wsadzić gałązki do wazonu z wodą. Wówczas będą trwalsze.

lilaki (bzy) - wymagania, jak pielęgnować

Lilaki wznawiają wzrost bardzo wcześnie na wiosnę, a kończą w połowie lipca. W marcu pąki są dość mocno nabrzmiałe. Mogą być niestety obgryzane przez sarny. Lilaki - bzy kwitną na zeszłorocznych pędach. Nie trzeba nikomu udowadniać, że to krzewy o pachnących kwiatach. Są nektarodajne, ale przez kształt kwiatów zbyt niedostępne dla pszczół. Łatwość w uprawie tych pachnących krzewów stawia ich na wysokiej pozycji. Lilaki, nawet te szlachetnych odmian, dobrze znoszą gorszą ziemię, nawet piasek. Tolerują odczyn zasadowy, obojętny i lekko kwaśny. Nie lubią tylko bardzo kwaśnego podłoża. Mogą rosnąć w słońcu i cieniu. Jednak w miejscach bardzo ciemnych pędy będą długie i cienkie a kwitnienie mniej obfite .
Po przekwitnięciu warto usuwać przekwitnięte kwiatostany - zwłaszcza u młodych osobników. Niedopuścimy wówczas do  zawiązania nasion. Odciążymy krzew od zbytecznej utraty energii. A pobudzimy do wytwarzania nowych pędów. Bardzo łatwo regenerują się po przycięciu.
Ze względu na płytki, ale bardzo szeroki system korzeniowy nie przekopujemy ziemi wokół krzewu zbyt głęboko. Możemy spulchniać motyką tylko powierzchnię gleby. Zalecane jest raczej ściółkowanie miejsca nasadzenia, np. suchymi liśćmi, odkwaszonym torfem, a najlepiej całkowicie rozłożonym obornikiem bydlęcym. Taki zabieg najlepiej wykonać wiosną. Zasilone krzewy zakwitną obficiej. W razie braku obornika zasilamy bzy nawozami mineralnymi dla roślin kwitnących. Pierwszy raz w marcu, a drugi raz w czerwcu. Podczas kwitnienia warto podlewać krzewy - jeśli brakuje deszczu - wydłużymy w ten sposób czas kwitnienia.

lilaki (bzy) - jak sadzić

Nie polecamy kupować bzów z gołym korzeniem. Kiepsko się przyjmują. Najlepiej kupować rośliny w pojemnikach i sadzić razem z ziemią, w której rosły, bez otrzepywania jej z korzeni. Najlepsze sadzonki do sadzenia są 2-3 letnie z większym systemem korzeniowym.
Aby profesjonalnie posadzić bez przygotowujemy dołek lub dołki  średnicy 50-70 cm i ok. 40-50 cm jeśli roślina rosła w 3 litrowym pojemnik.  Jeśli roślina rosła w mniejszym pojemniku, wówczas możemy przygotować nieco mniejszy dołek. Na jego dno dajemy kompost lub rozłożony obornik. Może też być granulowany dodany do ziemi. W żadnym wypadku nie może być świeży z danego roku, bo spali nam korzenie.
Jeśli sadzimy lilaka szczepionego, wówczas pamiętajmy, aby szyjka korzeniowa znajdowała się 3-4 cm nad powierzchnią gleby, ponieważ przy głębszym posadzenu wydają liczne odrośla trudne do usunięcia
Po posadzeniu nowego krzewu bzu o pachnących kwiatach, należy pamiętać o obfitym podlaniu. W pierwszym roku uprawy musimy pamiętać o wilgoci w glebie - wówczas system korzeniowy szybko się rozbuduje. Gleba musi być lekka, przepuszczalna. Lilaki nie  znoszą ciężkich gleb i bardzo wilgotnych, zalewowych miejsc.
Jeśli musimy przesadzić lilaka, wówczas nalezy pamiętać o skróceniu wszystkich pędów o połowę długości. Podczas przenosin postarajmy się wyjąć korzeń z jak największą bryłą ziemi i razem z nią posadźmy w nowe miejsce.